In het hart van het Mergelland ligt het rustieke Banholt. Een dorpje om lief te hebben, een dorp dat zich uitstekend leent als beginpunt van een ontdekkingstocht door het Heuvelland en de gemeente Margraten in het bijzonder. Typische vakwerkboerderijen, monumentale hoeves en landhuizen pronken in een weldadig groen landschap. Af en toe lijkt de tijd te hebben stil gestaan in Banholt.

De Lourdesgrot en de R.K. kerk H. Gerlachus met haar unieke wandschilderingen (van de bekende kunstschilder Jef Hutschemakers) zijn een bezoekje vast en zeker waard. De VVV in Sint Geertruid of Noorbeek kan u meer informatie geven over deze twee bezienswaardigheden en hun historische achtergrond.

Wie zich op het kleine pleintje voor de kerk bevindt heeft een prachtige doorkijk naar de oude kern van dit dorp die niet of nauwelijks verstoord wordt door nieuwe moderne gebouwen.

Overigens kunt u de oude kern van Banholt gerust te voet ontdekken. Vanuit de Dalestraat en de Bredeweg naar het Loverixplein is het vijf minuten wandelen. Op deze route vindt u prachtige monumentale boerderijen en verstilde dorpsgezichten. Vijf minuten verder komt u aan in het gehucht Terhorst. Net als in Banholt vindt u hier vele monumentale gebouwen.

Vanuit Terhorst kunt u overigens wandelen naar Noorbeek, Mheer, Reijmerstok en Hoogcruts. Onderweg passeert u vele uitgestrekte weiden en bossen. In de omgeving van Banholt zijn prachtige wandelingen uitgezet die duidelijk zijn aangegeven. Zoals zo veel wandelingen in het Heuvelland biedt het een blik in een cultuurlandschap dat sinds eeuwen is gecultiveerd door de plaatselijke bewoners.

De symbiose tussen de mens en de natuur heeft geresulteerd in een landschap van ontluikende panorama’s, diep uitgeslepen holle wegen, verstilde, groene weiden, en heerlijk geurende loofbossen. Niet alleen voor wandelaars een eldorado, mountainbikers zullen Banholt en omgeving kunnen waarderen vanwege haar soms steile heuvelruggen, holle wegen en licht glooiende landwegen. Uiteraard zijn wandelkaarten te verkrijgen bij de VVV in Noorbeek of St. Geertruid.

Het dorp herbergt een hechte gemeenschap en vele verenigingen. Jaarlijks zijn er vele activiteiten.

De belangrijkste activiteiten welke jaarlijks weer terugkeren zijn carnaval (waar Banholt in zijn omgeving bekend staat voor de bijzondere manier waarop de carnavalsoptocht wordt uitgebeeld) en de Sint Gerlachusden dat ieder jaar op Pinkster-zaterdag plaatsvindt.

Natuurlijk gaat er een geschiedenis aan vooraf, voordat De Molenwei ontstond. In 1847 kocht Mathijs Mandervelt een stuk grond Op de Banholter Heide om daar een lage houten achtkante windmolen te bouwen met één koppel maalstenen precies in het midden van de molen. Eigenaar Mandervelt verpachte na voltooiing de molen aan molenaar Honjet. Zonder dat beide het wisten was deze molen met ongeluk bezegeld. Op een avond dat molenaar Honjet aan het malen was, had hij gezelschap van een zekere Cornelis Rademakers, die vaak bij hem op bezoek kwam en hem de helpende hand bood. Tijdens het gesprek was het kaar boven de maalstenen leeggeraakt. Honjet droeg snel een zak graan naar boven om die in het kaar leeg te schudden. Zijn halsdoek werd daarbij door het steenrondsel gegrepen waardoor molenaar Honjet werd onthoofd. Na dit tragisch ongeval in 1847 werd de molen verkocht en wisselde vaak van eigenaar.

In 1873 kocht zijn zoon Pieter Honjet de molen terug, maar de houten molen brandde in 1877 volledig af. Pieter herbouwde de molen in steen. Binnen een jaar werd de molen wederom verkocht omdat geld ontbrak. Het ongeluk sloeg bij Pieter 2 maal toe. De familie Van Houdt kocht de molen aan in 1880, hier sloeg wederom het ongeluk de laatste keer toe. Onder invloed van de toenemende concurrentie door het motormaalderij St. Victor werd de molen Op de Banholter Heide in de jaren twintig stilgezet en verviel tenslotte geheel tot op de romp na. Graanmolen St. Victor en maler J. Houben hadden meer geluk, zij namen al het maalwerk van graan in de buurt voor eigen rekening zodat de graanmolen St. Victor na vele goede jaren in 1948 geheel werd vergroot en verbouwd.

Zijn schoonzoon Harrie van de Gaar nam het over en maalde tot zijn pensionering in 1994. Harrie wilde de molen niet zomaar van de hand doen aan een vreemd iemand en kwam op het idee om zijn buurjongens te vragen om Graanmolen St. Victor met bijbehorende vakantiewoningen te kopen. Na lang aarzelen hebben zij alles van hem gekocht en Harrie kon zijn geluk niet op. En wat wil het toeval, een van zijn buurjongetjes ….dat ben ik John Hendriks. Samen met mijn vrouw Marion zijn wij de trotse eigenaar van deze accommodatie en bedachten de naam “De Molenwei”. Het motormaalgedeelte is verwijderd, maar het geel koperen identificatieplaatje van de molenbouwer Fa. H.P.v Aarsen schittert nu nog steeds op onze schouw in de woning.

Het beeld van St. Victor heeft nog altijd zijn plaats hoog in een nis in de rechter zijgevel van onze woning en zou ook ons geluk brengen. Het bouwjaar 1948, een molentekening, de naam St. Victor en initialen J.H. en H.H. zijn zichtbaar in het grijze gedeelte van de gevel.

In de initialen J.H. van J. Houben kun je natuurlijk John Hendriks invullen en dit ook een gelukkige toevalstreffer noemen. Bouwer Houben mag met de eer strijken want van Elektrische Graanmolen St. Victor zijn vele ansichtkaarten verkocht en verspreid. Samen met onze kinderen Vera en Tom hopen wij nog vele gelukkige jaren te kunnen genieten van graanmolen St. Victor, maar vooral ook van onze gasten van “De Molenwei”.

Ook wij en U als gast kunnen Op de Banholter Heide op rust komen en genieten van het mooie natuurschoon om ons heen. Als wij tijdens onze wandelingen langs de oude molen en zijn maalstenen Op de Hei lopen, denken we terug aan onze eerste molenaar Honjet en het gelukkige ontstaan van “De Molenwei”.

Het kasteel van Mheer wordt nog steeds bewoond door de adellijke familie De Loë. Een van de vrouwelijke telgen van dit geslacht trouwde met Jan Adolf Imstenraedt die in 1668 stierf, zijn graftombe bevindt zich in de eerste parochiekerk van Mheer. Deze kerk was de eerste schepping van de Roermonds bouwmeester dr. P.J. Cuypers (1827-1921), die ook het Centraal Station en het Rijksmuseum te Amsterdam ontwierp.

De eerste beschrijvingen van Banholt dateren volgens de geschiedenisboeken omstreeks 1600.

Ruim een eeuw geleden brak er een “godsdienstoorlog” uit tussen Banholt en Mheer, toen de inwoners van Banholt een eigen kerk bouwden. De bisschop van Roermond wenste voor deze kerk geen priester beschikbaar te stellen, waarop Banholt een geestelijke van de oudkatholieke kerk wist aan te trekken. Na zijn vertrek werd de vete bijgelegd en werd Banholt een zelfstandige parochie.